Pomoc Psychologiczno-

Kącik logopedyczny.

W Publicznym Przedszkolu w Wysokiej opieką logopedyczną są objęte wszystkie dzieci, zwłaszcza 5-6 letnie. Zajęcia terapeutyczne prowadzone są przez logopedów M. Tajchman, mają na celu przede wszystkim usunięcie występujących u dziecka wad wymowy, usprawnianie aparatu artykulacyjnego, słuchu fonematycznego, pamięci słownej, analizy i syntezy. W przypadku dzieci najmłodszych prowadzone są ćwiczenia ułatwiające rozwój mowy. W razie potrzeby dziecko kierowane jest na badania laryngologiczne, foniatryczne lub ortodontyczne.

Rozwój mowy dziecka

Rozwój mowy dziecka przebiega określonymi etapami, które mają swoje charakterystyczne cechy i określony czas pojawiania się. Dotyczy to również rozwoju wymowy. Wymowę poszczególnych głosek dziecko przyswaja sobie stopniowo, od najłatwiejszych do najtrudniejszych pod względem artykulacyjnym. Kolejność pojawiania się głosek:

do 1 roku życia:                   a, e  niekiedy  i, m ,b, n, t, d, j

od 1 do 2 roku życia:            i, y, e, a, o ,u, p ,pi, b ,m, n, t, d, ń, ś, k, ki, j

około 3-4 roku życia:           i, y, e, ę, a, o, ą, u, p, b, m, pi, bi, mi, f, w, fi, wi, ś, ź, ć, dź, ń, k, g, ki, gi, h, t, d, n, l, li, ł, j, s, z, c, dz                           

między 4 a 5 rokiem życia:   sz, ż, cz, dż  r

Proste zestawienie pojawiających się głosek:

4 rok życia

Utrwalają się takie głoski jak s, z, c, dz. Dziecko nie powinno już wymawiać ich jako ś, ź, ć, dź. Pojawia się głoska r, choć jej opóźnienie nie musi być jeszcze niepokojące. Opanowanie tej głoski to wielki sukces dla dziecka. Często w związku z tym jej nadużywa i mówi, na przykład rarka zamiast lalka, mreko zamiast mleko. Głoski sz, ż, cz, dż mogą być zamieniane na s, z, c, dz lub ś, ź, ć, dź. Mowa dziecka jest jeszcze niedoskonała. Wyrazy czasami są poskracane, głoski mogą być poprzestawiane, a grupy spółgłoskowe uproszczone.

5 rok życia

Mowa dziecka jest już zrozumiała. Utrwalane są głoski sz, ż, cz, dż. Dziecko potrafi je poprawnie powtórzyć, choć w mowie potocznej mogą być jeszcze wymawiane jako s, z, c, dz. Głoska r często pojawia się dopiero w tym okresie. Grupy spółgłoskowe mogą być nadal upraszczane. Dziecko pięcioletnie powinno porozumiewać się z dorosłymi, choć jego mowa nie jest jeszcze w pełni ukształtowana.

6 rok życia

Mowa powinna być opanowana pod względem dźwiękowym. Półroczne opóźnienia przy pojawianiu się poszczególnych głosek są dopuszczalne, przy dłuższych należy zasięgnąć porady logopedy. Do 12-14 roku życia ruchy artykulacyjne  ulegają zmechanizowaniu. Po tym okresie usunięcie wad wymowy jest trudne. Ważny jest również pozytywny stosunek dziecka do terapii i wykonywanych ćwiczeń.

         Najczęściej dzieci mają problemy z artykulacją głosek dentalizowanych (s, z, c, dz, sz, ż, cz, dż, ś, ź, ć, dź), głoski r oraz głosek wargowo–zębowych (w, f). U wielu dzieci mających trudności z artykulacją poszczególnych głosek w czasie badania logopedycznego stwierdzono niską sprawność motoryczną aparatu artykulacyjnego: języka, warg i żuchwy. Dzieci mają trudności z unoszeniem języka do góry, ze swobodnym poruszaniem językiem wewnątrz i na zewnątrz jamy ustnej, ze ściąganiem i rozciąganiem  kącików ust, szerokim otwieraniem ust czy swobodnym poruszaniem żuchwą. Często zdarza się, że gimnastyka narządów mowy wystarcza do zlikwidowania prostych wad artykulacyjnych. Oto przykłady ćwiczeń które usprawnią narządy artykulacyjne i wspomogą rozwój mowy dziecka

 Ćwiczenia usprawniające wargi

Kilkakrotne wymawianie głoski u.                                             

Kilkakrotne wymawianie głoski i.                                                    

Cmokanie.                                                                                              

Gwizdanie.                                                                         

Granie na grzebieniu.                                                  

Przenoszenie przy użyciu rurki skrawków papieru.                                      

„Burza w szklance wody” - dmuchanie przez rurkę                                        

Ssanie wargi dolnej i górnej .                                          

Ściąganie i rozciąganie warg z rurką między zębami.                            

Wciąganie powietrza ściśniętymi ustami.                                          

Przy otwartej buzi wciąganie wargi do środka jamy ustnej.                    

Zamknąć usta i przesuwać je w lewą, a następnie w prawą stronę.                

Przy zaciśniętych zębach zwieranie i rozwieranie warg              

Łączenie w pary samogłosek i kilkakrotne powtórzenie każdej z nich:  a- i -a – i;   a-u a-u;   u-i-u-i;   i-a-i-a;   i-u-i-u;   u-a-u-a.                             

Wymawianie samogłosek ustnych(a, u, i, y, o, e) przy zwartych szczękach.

Ćwiczenia usprawniające język -(przygotowują do wypowiadania głosek  dentalizowanych, r, l ) szczególnie czubek oraz boki języka.

Unoszenie języka do górnych zębów i opuszczanie go do dolnych.            

Dotykanie czubkiem języka każdego zęba szczęki i żuchwy.              

Wyciąganie języka na brodę i w kierunku nosa.                      

Przesuwanie czubkiem języka po zewnętrznej powierzchni zębów.

Oblizywanie warg podczas coraz szerszego ich otwierania.               

Przesuwanie grzbietu języka w taki sposób, by dotykał górnych zębów, jednocześnie czubek języka jest mocno przyciśnięty do wewnętrznej strony dolnych siekaczy.                                                                                 

Wysuwanie języka przez zbliżone do siebie dolne i górne zęby, górne siekacze  .            

Wysuwanie język jak najdalej z ust i chowanie go jak najgłębiej do jamy ustnej.    

Przesuwanie czubka języka od zębów po podniebieniu jak najdalej w głąb jamy

Unoszenie  czubka  języka do wałka dziąsłowego i mocne dmuchanie.

Ułożyć język w kształcie łopaty na wardze górnej, następnie wciągać go w głąb jamy ustnej tak, aby ślizgał się po powierzchni siekaczy, dziąseł, podniebienia twardego możliwie jak najdalej w kierunku jamy gardłowej, a następnie w ten sam sposób powraca do pozycji wyjściowej.                                                 

Ułożyć język w kształcie grotu na wardze górnej, następnie wciągać go w głąb jamy ustnej tak, aby ślizgał się po powierzchni siekaczy, dziąseł, podniebienia twardego możliwie jak najdalej w kierunku jamy gardłowej, a następnie w ten sam sposób powraca do pozycji wyjściowej.                                           

Zlizywanie drobnych cukierków ze spodeczka.

 Ćwiczenia usprawniające motorykę żuchwy

Opuszczanie  i unoszenie żuchwy przy  zamkniętych ustach.                          

Chwytanie dolnymi zębami górnej wargi                                    

Podsuwanie dolnej wargi pod górne zęby.                                

Opuszczanie i powolne unoszenie żuchwy , język leży nieruchomo na dnie jamy ustnej, a wargi nie wykonują żadnych dodatkowych ruchów.                         

Wysuwanie żuchwy do pozycji przedniej przy otwartych ustach i powrót do pozycji spoczynkowej.

Ćwiczenia podniebienia miękkiego ( przygotowują do realizacji głosek ustnych i nosowych)

Wykonywanie głębokich wdechów przez nos i wydechów przez szeroko otwarte usta  (przy wydechu zacisnąć nos).                                              

Energicznie unosząc język i żuchwę do góry naciskać na podniebienie miękkie tyłem języka; początkowo ćwiczenie wykonywać wolno, następnie zwiększać szybkość ruchów języka i siłę nacisku na podniebienie miękkie.                      

Kaszlanie przy wysuniętym na zewnątrz języku.                             

Chrapanie na wdechu i wydechu.                                        

Wykrzykiwanie głośno, gwałtownie i krótko samogłoski a. Początkowo ćwiczyć przed lustrem, z ustami szeroko otwartymi, aby widzieć unoszenie się i opadanie małego języczka. Następnie można wykrzykiwać o, e, y, u, i (w takiej kolejności).  

Wciąganie policzków do wewnątrz jamy ustnej, a następnie rozluźniania ich.  

Dmuchanie przez usta – można nadmuchiwać balon, puszczać bańki mydlane, grać na organkach, gwizdanie za pomocą gwizdka .

 

Ćwiczenia należy realizować w formie zabawowej, powinny trwać krótko, około 5 minut, ale należy je powtarzać kilka razy dziennie.

 

                                                                         Opracowała M. Tajchman